Dziedziczenie spadku po zmarłym – formalności i obowiązki spadkobierców
Śmierć bliskiej osoby to zawsze trudne doświadczenie, jednak oprócz emocjonalnego ciężaru, rodzina zmarłego musi zmierzyć się także z formalnościami związanymi z dziedziczeniem spadku oraz spełnić szereg obowiązków prawnych.
Oto najważniejsze z nich:
1. Akt zgonu – dokument niezbędny do rozpoczęcia procedury spadkowej
Pierwszym krokiem po śmierci bliskiej osoby jest uzyskanie aktu zgonu. Dokument ten wydawany jest przez Urząd Stanu Cywilnego na podstawie karty zgonu wystawionej przez lekarza. Akt zgonu jest kluczowy – bez niego sąd nie przeprowadzi postępowania spadkowego.
2. Testament – czy został sporządzony?
Jeśli zmarły pozostawił testament, powinien on zostać niezwłocznie wydany do sądu spadku lub notariusza. Osoba, która posiada testament (np. członek rodziny lub przyjaciel), ma prawny obowiązek jego wydania. Kto bezzasadnie uchyla się od wykonania tego obowiązku, ponosi odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę. Ponadto sąd spadku może nałożyć na uchylającego się grzywnę.
3. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku
Spadkobierca ma 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku (np. o śmierci bliskiego lub istnieniu testamentu), na złożenie oświadczenia o:
• przyjęciu spadku wprost (czyli bez ograniczenia odpowiedzialności za długi),
• przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza (czyli z ograniczeniem odpowiedzialności za długi do wartości aktywów spadkowych) albo
• odrzuceniu spadku (jeśli nie chce dziedziczyć).
Oświadczenie składa się przed sądem lub notariuszem. Brak reakcji w terminie 6 miesięcy oznacza automatyczne przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
4. Spłata długów spadkowych
Dziedzicząc majątek, spadkobiercy przejmują nie tylko aktywa (np. nieruchomości, oszczędności), ale również długi spadkowe. Mogą to być np. kredyty, pożyczki, zaległości podatkowe czy niezapłacone przez zmarłego rachunki, ale także ustanowione w testamencie zapisy zwykłe.
5. Zapłata podatku od spadków i darowizn
Nabycie praw do spadku wiąże się z obowiązkiem uiszczenia podatku od spadków i darowizn. Obowiązek ten powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, a także ojczym i macocha są jednak zwolnieni z tego obowiązku, o ile w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.
Podsumowanie
Dziedziczenie spadku wiąże się nie tylko z przekazaniem majątku, ale również z szeregiem obowiązków formalnych i prawnych. Aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek, warto skonsultować się z prawnikiem, który pomoże ich dopilnować.
