Fundacja rodzinna a rozwód – co dzieje się z majątkiem?
Fundacja rodzinna jako podmiot z założenia przeznaczony dla rodzin, najczęściej tworzona jest przez fundatora pozostającego w związku małżeńskim lub wspólnie przez fundatorów-małżonków. W związku z tym istotne jest by fundatorzy byli świadomi skutków ich ewentualnego rozwodu.
Po pierwsze, fundacja rodzinna, w odróżnieniu od chociażby spółek kapitałowych, nie dzieli się na żadne udziały czy inne tytuły uczestnictwa. Fundatorom lub beneficjentom nie przysługuje prawo do żadnej „części” fundacji. Jest ona całkowicie odrębnym od fundatorów bytem, funkcjonującym na zasadach określonych w statucie. W konsekwencji w przypadku rozwodu i podziału majątku wspólnego nie może być mowy o jakimkolwiek podziale majątku fundacji lub przysługujących fundatorom uprawnień. Fundacja rodzinna jest niepodzielna.
Po drugie, rozwód nie wpływa w żaden sposób na istnienie i funkcjonowanie samej fundacji rodzinnej. Wszelkie okoliczności powodujące rozwiązanie fundacji muszą zostać przewidziane w statucie, a rozwód co do zasady nie jest jedną z nich. Niezależnie od tego czy fundatorem był jeden z małżonków czy oboje – w przypadku rozwodu fundacja kontynuuje swoją działalność.
Po trzecie, małżonkom będącym fundatorami nie przysługują żadne roszczenia względem fundacji rodzinnej o zwrot wniesionego majątku. W momencie wniesienia majątku do fundacji rodzinnej zostaje on niejako oddzielony od majątku wspólnego małżonków (lub odrębnego – danego małżonka) i od tego czasu staje się majątkiem fundacji. Nie podlega zwrotowi. Majątek fundacji może być w dalszym ciągu wykorzystywany na cele statutowe fundacji, w szczególności prowadzenie przez nią działalności gospodarczej.
Po czwarte, rozwód fundatorów nie wpływa na ich indywidualne prawa związane z fundacją. Rozwiązanie małżeństwa nie wpływa na ograniczenie uprawnień do zarzadzania fundacją przez fundatorów czy członków zarządu fundacji. Nie wpływa on również na świadczenia należne fundatorom będącym jednocześnie beneficjentami. Skonfliktowanie dwójki fundatorów (będących nierzadko jednocześnie jedynymi członkami zarządu) może jednak skutkować brakiem zdolności do podejmowania wspólnych decyzji, a w konsekwencji trudnościami w dalszym funkcjonowaniu fundacji. Tę sytuację warto uprzednio przewidzieć w treści statutu w ten sposób, by osobiste konflikty nie oddziaływały negatywnie na samą fundację.
Wszystkie powyższe zasady zabezpieczają bezpieczeństwo majątku fundatorów na rzecz ich sukcesorów – przyszłych pokoleń. W przypadku skorzystania z fundacji rodzinnej ewentualne przyszłe konflikty między fundatorami – małżonkami – nie wpłyną negatywnie na zgromadzony w fundacji rodzinnej majątek.
