Jakie koszty wiążą się z założeniem i funkcjonowaniem fundacji rodzinnej?

Zgodnie z art. 21 ustawy¹ do powstania fundacji rodzinnej niezbędne jest przede wszystkim złożenie przez fundatora oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim (albo testamencie) oraz ustalenie statutu fundacji. Oba powyższe dokumenty należy sporządzić w formie aktu notarialnego, co wiąże się z poniesieniem jego kosztów (taksy notarialnej).

Najczęściej stosowaną praktyką jest zawarcie treści aktu założycielskiego i statutu w treści jednego aktu notarialnego. Sporządzenie dwóch odrębnych aktów jest formalnie prawidłowe, przy czym generuje dodatkowe, całkowicie zbędne koszty z tym związane.

Koszt aktu notarialnego obejmującego wyżej wymienione ograniczony jest wiążącym notariuszy rozporządzeniem², które ogranicza maksymalne wynagrodzenie notariusza w zależności od wartości czynności notarialnej. Za wartość czynności notarialnej przyjmuje się w tym przypadku wysokość funduszu założycielskiego określonego w statucie, który zgodnie z ustawą wynosi nie mniej niż 100.000 zł.

Przy założeniu, że fundator ustali fundusz założycielski na minimalnym możliwym poziomie, taksa notarialna może wynieść zgodnie z § 3 pkt 5 rozporządzenia maksymalnie 1170 zł. Do tej kwoty należy doliczyć wynagrodzenie należne za sporządzenie wypisów aktu notarialnego (w wybranej przez fundatora liczbie) w wysokości 6 zł za każdą stronę. Obie te kwoty należy jeszcze podwyższyć o należy podatek VAT w stawce 23 %.

Po sporządzeniu tych zasadniczych dokumentów fundację rodzinną należy zgłosić do rejestru fundacji rodzinnych. Wniosek składa się na odpowiednim formularzu, dołączając niezbędne załączniki. Co jednak na potrzeby niniejszego wpisu istotniejsze – wniosek o rejestrację podlega opłacie sądowej w wysokości 500,00 zł³.

Ponadto, mimo braku jednoznacznej podstawy prawnej, z dotychczasowej praktyki wynika, że sąd rejestrowy wymaga od wnioskodawcy załączenia zaświadczeń z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności członków zarządu fundacji (członkiem zarządu fundacji nie może być osoba skazana za niektóre przestępstwa⁴). Uzyskanie takowego wiąże się z poniesieniem opłaty w wysokości 30 zł co do każdego członka zarządu.

Poza wyżej opisanymi niezbędnymi kosztami, utworzenie fundacji rodzinnej może wiązać się z koniecznością ponoszenia innych wydatków, w szczególności:

1. W przypadku, gdy wyżej opisane wnioski składa w imieniu fundatora pełnomocnik – należy dodatkowo uiścić opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych od każdego wniosku.

2. W przypadku, gdy do fundacji ma być wniesione mienie inne niż środki pieniężne, dokonanie jego rzetelnej wyceny może wiązać się z poniesieniem kosztów rzeczoznawcy majątkowego.

3. W przypadku, gdy przy procesie tworzenia fundacji rodzinnej chcą Państwo skorzystać z profesjonalnego wsparcia prawnego – należy ponieść koszt wynagrodzenia radcy prawnego. Wysokość wynagrodzenia może się znacznie różnić w zależności od stopnia skomplikowania koniecznych do uregulowania kwestii rodzinnych i rodzajów majątku wnoszonego do fundacji przez fundatora.

Ponadto, funkcjonowanie fundacji rodzinnej już po zarejestrowaniu również wiąże się z pewnymi kosztami. Przede wszystkim:

1. Rachunkowość fundacji rodzinnej jest prowadzona w formie tzw. „pełnej księgowości”. Wiąże się to z koniecznością współpracy z biurem księgowym i ponoszenia dodatkowych wydatków.

2. Zmiany w statucie fundacji, spisie jej mienia i inne podlegające zgłoszeniu – należy je ujawnić w rejestrze fundacji. Wniosek o wpis (zmianę) w rejestrze fundacji podlega każdorazowo opłacie 250 zł.

3. Fundacja rodzinna podlega audytowi w zakresie prawidłowości zarządzania aktywami fundacji co najmniej raz na cztery lata. Audytu dokonuje zewnętrzna, niezwiązana z fundacją osoba, zatem jego przeprowadzenie wiąże się z koniecznością zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia.

4. Mimo zasadniczych korzyści podatkowych gromadzenia majątku w fundacji rodzinnej względem majątku prywatnego lub spółki, pewne działania lub rodzaje prowadzonej działalności gospodarczej mogą skutkować dodatkowym obciążeniem fiskalnym fundacji, co należy każdorazowo rozważyć.

Podsumowując powyższe – utworzenie (i prowadzenie) fundacji rodzinnej związane jest z licznymi kosztami. Z uwagi jednak na przeważającą ilość korzyści przysługujących fundacji oraz poziomem majątku, przy którym najczęściej tworzone są fundacje rodzinne, przyszłe zyski najprawdopodobniej przeważą nad wydatkami, które należy wstępnie ponieść.