Ustanowienie zarządu sukcesyjnego i powołanie zarządcy
Kto może być zarządcą sukcesyjnym?
Ustawodawca wprowadził dużą dowolność co do wyboru osoby mającej zostać zarządcą sukcesyjnym przedsiębiorstwa.
Zgodnie z treścią art. 8 ustawy1 na zarządcę sukcesyjnego może być powołana osoba fizyczna, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych (a zatem pełnoletnia i niebędąca ubezwłasnowolnioną). Funkcji zarządcy nie może jednak pełnić osoba, wobec której prawomocnie orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.
1 Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw.
Poza powyższymi, ustawodawca nie wprowadza dodatkowych wymagań/ograniczeń co do osoby zarządcy. W szczególności, zarządca nie musi legitymować się żadnymi szczególnymi kwalifikacjami lub wykształceniem ekonomicznym czy prawniczym. Nie istnieje też wymóg by kiedykolwiek sam prowadził działalność gospodarczą. Zarządca nie musi również być w żaden sposób powiązany z przedsiębiorcą lub przedsiębiorstwem.
Powołanie zarządcy sukcesyjnego i ustanowienie zarządu za życia przedsiębiorcy
Powołania zarządcy sukcesyjnego dokonuje przedsiębiorca. Wskazuje on za życia osobę mającą pełnić funkcję zarządcy, a wskazana osoba musi wyrazić zgodę na pełnienie tej funkcji. Zarówno samo powołanie (wskazanie osoby) jak i zgoda przyszłego zarządcy wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Do ustanowienia zarządu sukcesyjnego, poza powołaniem zarządcy, wymagane jest dokonanie wpisu zarządcy sukcesyjnego do CEIDG1. Wniosek o wpis można złożyć pisemnie lub w formie elektronicznej. Jest on zwolniony od opłat.
Jeśli przedsiębiorca powoła zarządcę sukcesyjnego i złoży wniosek o jego wpis do CEIDG, to zarząd sukcesyjny zostaje ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy. Od tego momentu zarządca sukcesyjny posiada uprawnienia do zarządzania przedsiębiorstwem zmarłego. Ciążą na nim również związane z tym obowiązki.
Powołanie zarządcy sukcesyjnego i ustanowienie zarządu po śmierci przedsiębiorcy
Jeśli z jakichkolwiek przyczyn przedsiębiorca nie powołał zarządcy sukcesyjnego przed śmiercią, możliwe jest jeszcze ustanowienie zarządu sukcesyjnego przez jego następców prawnych (małżonka, spadkobierców), już po śmierci przedsiębiorcy. Nieprzekraczalny termin na powołanie zarządcy po śmierci przedsiębiorcy wynosi dwa miesiące od śmierci przedsiębiorcy.
Uprawnionym do powołania zarządcy po śmierci przedsiębiorcy są:
-
małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie spadku lub
-
spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo
-
w przypadku gdy przedsiębiorca pozostawił po sobie testament – spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku.
W przypadku gdy doszło już do prawomocnego stwierdzenia nabycia spadku, uprawnienie do powołania zarządcy sukcesyjnego przysługuje wyłącznie właścicielowi przedsiębiorstwa spadku – tj. osobie/osobom wskazanym w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku2. Gdy spadkobierców jest kilku, do powołania zarządcy niezbędna jest zgoda osób, którym przysługuje udział w przedsiębiorstwie w udziale większym niż 85/100.
Do powołania zarządcy i ustanowienia zarządu sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy niezbędne jest zachowanie formy aktu notarialnego. Forma ta jest wymagana zarówno dla oświadczenia osoby powołującej zarządcę sukcesyjnego i oświadczeń stanowiących zgody osób uprawnionych (np. pozostałych spadkobierców, którym przypadł udział w przedsiębiorstwie spadku) jak i dla zgody powoływanego zarządcy na pełnienie funkcji.
Zgłoszenia powołania zarządcy do CEIDG dokonuje notariusz najpóźniej następnego dnia roboczego od powołania, a zarządca pełni swoją funkcję od dnia dokonania wpisu zarządcy do CEIDG.
1 Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej.
2 Lub APD – notarialnym akcie poświadczenia dziedziczenia.
